కాశ్మీరు లోయలో ...

"గూటి పడవల్లోన చాటుగా కలిశాక

నీటికైనా వేడి పుట్టాలిలే..." 

హీరో హీరోయిన్లు కాశ్మీర్లో ఓ డ్యూయెట్ పాడుకోవాలి, ఇదీ సందర్భం. కాశ్మీరు అనే మాటొక్కటీ చాలదూ, వేటూరిలాంటి కవికి? అలవోకగా ఓ శృంగార ప్రధాన గీతాన్ని రాసిచ్చేశారు, 'పసివాడి ప్రాణం' (1987) సినిమా కోసం. నాయికా నాయకుల (విజయశాంతి, చిరంజీవి) ఇమేజీకి తగిన విధంగా, సంగీత దర్శకుడు (చక్రవర్తి) ఇచ్చిన జానపద బాణీకి అనువుగా, ప్రేక్షకుల నోళ్ళలో నాలుగు కాలాలపాటు నానేలాగా, అదే సమయంలో సాహిత్యాన్ని గురించి పట్టించుకునే వాళ్ళని గిలిగింతలు పెట్టేలా రాయడం అనే అష్టావధానాన్ని అతి గడుసుగా నిర్వహించేశారు. 

"కాశ్మీరు లోయలో కన్యాకుమారిరో

ఓ సందమావ.. ఓ సందమావ.. 

కన్నె ఈడు మంచులో కరిగే సూరీడురో

ఓ సందమావ.. ఓ సందమావ.." 

నాయకుడు నాయికని కాశ్మీరు లోయలో కన్యాకుమారి అంటుంటే, నాయికేమో అతన్ని కన్నె ఈడు మంచులో కరిగే సూరీడు అంటోంది. మామూలుగా అయితే సూరీడు ధాటికి మంచు కరగాలి. కానీ ప్రేమలో ఉన్నవాళ్ళ ఉత్ప్రేక్షలకి లోటేముంది.  పల్లవిలో తొలిసగం అందరూ సులువుగా పాడుకునేలా ఉంటే, రెండోసగం సాహిత్యం మీద దృష్టి పెట్టినవాళ్ళకి విందుభోజనం పెట్టేస్తుంది. 

"పొగరాని కుంపట్లు రగిలించినాదే.. 

పొగరెక్కి చలిగాణ్ణి తగిలేసినాడే.. 

చెమ్మాచెక్క.. చేత చిక్క.. 

మంచమల్లె మారిపోయె మంచు కొండలు.. 

మంచిరోజు మార్చమంది మల్లె దండలు.."

ఆ కన్యాకుమారి అంత చల్లని కాశ్మీరంలో 'పొగరాని కుంపట్లు' రగిలించిందని అతను ముచ్చట పడుతున్నాడు. ఆ ముచ్చటని అర్ధం చేసుకోవాలంటే మనం అలా కాకతీయుల కాలానికి వెళ్లిరావాలి. 

"మాఘ మాసంబు పులివలె మసలుచుండ 

పచ్చడం బమ్ముకొన్నాడు పసరమునకు; 

ముదిత చన్నులు పొగలేని ముర్మురములు; 

చలికి నొఱిగాయ కేలండు సైరికుండు?" 

అంటాడు క్రీడాభిరామకర్త. (ఈ 'క్రీడాభిరామం' రాసింది వినుకొండ వల్లభామాత్యుడనీ, మహాకవి శ్రీనాధుడనీ రెండు వాదనలున్నాయి. ఆ కావ్యం రాసింది ఎవరైనా పొగలేని ముర్మురములని సినిమా పాటలోకి లాక్కొచ్చింది మాత్రం సినీరంగ శ్రీనాధుడే! అర్ధవివరణ కోసం దాశరథి కృష్ణమాచార్య ఆత్మకథ 'యాత్రాస్మృతి' లో 'ముర్మురాలు' అనే అధ్యాయం చూడొచ్చు.)

మనం మళ్ళీ పల్లవిలోకి వచ్చేస్తే, 'పొగరెక్కి చలిగాణ్ణి తగిలేసినాడే' అంటోందామె! అతని పొగరు వెనుక ధీమా ఆమే కదా. అంత మహోన్నతమైన మంచుకొండలూ మంచంలా మారిపోయాయనడం కవిగారి చమత్కృతి. 'మంచిరోజు మార్చమంది మల్లె దండలు' అనడం ద్వారా వాళ్లిద్దరూ పెళ్ళికి ముందే విహార యాత్రకి వచ్చారని చెప్పకనే చెప్పారు. ఇక, తొలి చరణానికి వస్తే.. 

"తేనీటి వాగుల్లో తెడ్డేసుకో.. పూలారబోసేటి ఒడ్డందుకో.. 

శృంగార వీధుల్లో చిందేసుకో.. మందార బుగ్గల్ని చిదిమేసుకో.. 

సూరీడుతో ఈడు చలికాచుకో.. పొద్దారిపోయాక పొద చేరుకో.. 

గుండెలోనే పాగా గుట్టుగా వేశాక గుత్తమైన సోకు నీదే కదా.. "

పాటని మొదలు పెట్టిన కాశ్మీరుని పల్లవికి సరిపెట్టి ఊరుకోకుండా చరణాల్లోకీ తీసుకొచ్చారు. మంచుకొండలు తర్వాత మనకి గుర్తొచ్చేవి తేనీరు, గులాబీ పూలు. 'కోటలో పాగా వెయ్యడం' అనే నానుడి గుండెలో పాగా వేయడంగా మారింది, అదికూడా గుట్టుగా. 

"తస్సా చెక్క..  ఆకు వక్క.. 

ఇచ్చుకోక ముందే ముట్టె తాంబూలము.. 
పెళ్ళి కాక ముందే జరిగె పేరంటము... "

తస్సాదియ్యా, తస్సాచెక్కా ఈ రెండూ గ్రామీణుల భాషలో సర్వసాధారణాలు. ఆకు, వక్క ఇచ్చిపుచ్చుకోక ముందే (తాంబూలాలు మార్చుకోడం/ఎంగేజ్మెంట్) తాంబూలం అందేసిందట. పెళ్ళికి ముందే పేరంటం జరిగిపోవడంతో వింతేముంది? రెండో చరణంలో ఆ జంట చేత ఏమేం చేయించారో చూద్దాం: 

"సింధూర రాగాలు చిత్రించుకో.. అందాల గంధాల హాయందుకో.. 

పన్నీటి తానాలు ఆడేసుకో.. పరువాలు నా కంట ఆరేసుకో.. 

కాశ్మీరు చిలకమ్మ కసి చూసుకో.. చిలక పచ్చ రైక బిగి చూసుకో.. 

గూటి పడవల్లోన చాటుగా కలిశాక నీటికైనా వేడి పుట్టాలిలే.. "

హిందూస్తానీ రాగాల్లో 'సింధూర రాగం' ఒకటి. రోమ్ లో ఉన్నప్పుడు రోమన్ లా ఉండాలి కాబట్టి, కాశ్మీరులో హిందూస్తానీ రాగం పాడుకోమంటోంది నాయిక ('చిత్రించు' కి ఉన్న నానార్ధాల్లో 'అలరించు' ఒకటి). దాల్ సరస్సులో నౌకా విహారం చేయాలంటే మామూలు పడవలో కుదరదు, గూటి పడవ ఉండాల్సిందే. ఆ జంట చాటు సరసానికి నీటికి కూడా వేడి పుడుతుందట. ముందుగానే చెప్పుకున్నట్టుగా, టాప్ స్టార్ల ఇమేజీకి తగ్గట్టుగా ఉండాలి కదా పాట. 

"పూత మొగ్గ.. లేత బుగ్గ.. 

సొట్టబడ్డ చోట పెట్టు నీ ముద్దులు.. 

సొంతమైన చోట లేవు ఏ హద్దులు..." 

ముగింపు వాక్యాలని గురించి ప్రత్యేకించి చెప్పుకోవాల్సింది ఏమీ లేదు కదా. గానం విషయానికి వస్తే, ఎక్స్ప్రెషన్స్ పలికించే విషయంలో జానకితో మరో మారు పోటీ పడే ప్రయత్నం చేశాడు బాలూ. మంచుకొండలు నేపథ్యంలో, సంగీతానికి, సాహిత్యానికి తగ్గట్టుగా ఆహ్లాదకరంగా చిత్రించారు దర్శకుడు ఏ. కోదండరామి రెడ్డి.  గీతా ఆర్ట్స్ పతాకంపై అల్లు అరవింద్ నిర్మించిన ఈ సినిమా విజయంలో ఈ పాటకీ స్థానం ఉంది.