ఉత్తరాంధ్ర యాత్ర-2

వేళ్ళు కొంకర్లు పోయేంత చలేమీ కాకపోయినా, ధనుర్మాసపు ఉదయం చలచల్లగానే ఉంది. విశాఖ నగర పొలిమేర దాటిన కారు జాతీయ రహదారి మీద దూసుకుపోతోంది. మామూలుగా అయితే బద్ధకంగా నిద్రపోవాలని అనిపించాలి. కానీ, ఉద్యమాలకి పుట్టిల్లైన ప్రాంతాన్ని చూడబోతున్నానన్న ఉత్సాహంలో ఉన్నాన్నేను. 'శ్రీకాకుళం-90 కిమీ' బోర్డు కనిపించింది. వెంపటావు సత్యం మొదలు కారా మాష్టారు వరకూ ఎందరో మహానుభావులు గుర్తొచ్చారా ప్రాతః సమయంలో.

తూర్పున సూర్యుడింకా కనిపించడం లేదు. మంచు దుప్పటి చాటున బద్ధకంగా కదులుతున్నాడు. మేము మొదటగా చూడబోయేది ఆయన్నే! అంతటా కనిపిస్తున్న ప్రత్యక్ష దైవానికి కూడా ఓ గుడి ఉండడం, దానిని చూడబోతుండడం ఓ చిత్రమైన అనుభూతి. 'ఎలా ఉండబోతోంది శ్రీకాకుళం?' ఈ ప్రశ్న ఎన్నిసార్లు వేసుకున్నానో లెక్కలేదు. నేను చూడని అతి కొద్ది జిల్లాలలో ఇదీ ఒకటి మరి. విశాలమైన హైవే కి రెండు పక్కలా అక్కడక్కడా దాబాలూ, ఇంజినీరింగ్ కాలేజీలూ, కొత్తగా వెలుస్తున్న రియల్ ఎస్టేట్ లే-అవుట్లూ కనిపిస్తున్నాయి. కారు అద్దాన్ని కిందకీ, కంటి అద్దాలని పైకీ జరిపాను, అప్రయత్నంగా.

అతికొద్ది నీటి ప్రవాహంతో పలకరించింది నాగావళి. ఎందుకో తెలీదు కానీ స్వర్ణముఖి గుర్తొచ్చింది. బ్రిడ్జీ మీద కారు వెళ్తుంటే 'బాణం' సినిమాలో ప్రారంభ దృశ్యం తలపుకొచ్చింది. వచ్చేశాం శ్రీకాకుళం! రోడ్డుకి రెండు వైపులా షాపులు, టీ కొట్ల దగ్గర గుంపులుగా చేరిన జనం. స్కూళ్ళు, కాలేజీలకి వెళ్ళే హడావిడిలో ఉన్న పిల్లలు. అప్పుడే డ్యూటీ ఎక్కుతున్న కానిస్టేబుళ్లు. ప్రత్యేకంగా ఏమన్నా కనిపిస్తుందా అని వెతుకుతుండగా ప్రత్యక్షమైన దృశ్యం.. బస్సులు, కార్లు, హడావిడి మధ్య నుంచి నెత్తిన చేపల బుట్టలతో తాపీగా నడుచుకుంటూ వస్తున్న జాలారత్తలు. నేత చీరని కుడిపైటతో కట్టుకుని, ముక్కున తళుక్కున మెరిసే అడ్డబాస, నోట్లో అడ్డపొగతో ప్రపంచంలో ఉన్న ప్రశాంతతనంతా ముఖంలో నింపుకుని వెళ్తున్న వాళ్ళని కించిత్ ఆరాధనతో చూశాన్నేను. ఏ సంపద ఇవ్వగలదు ఆ సంతృప్తిని??

శ్రీకాకుళాన్ని పూర్తిగా పరికించకముందే అరసవిల్లి వచ్చేసింది. 'అరె, ఇంత దగ్గరా?' అని ఆశ్చర్యపోయాను. అరసవిల్లి కూడా శ్రీకాకుళం పట్టణంలో భాగమేనని డ్రైవర్ చెబితే తెలిసింది. రోడ్డుని ఆనుకునే సూర్యుడి గుడి. రోడ్డంతా చిరు వ్యాపారుల సందడి. ఆశ్చర్యంగా, గుడి ఖాళీగానే ఉంది. అయినప్పటికీ అనేకానేక మలుపులున్న, సుదీర్ఘమైన క్యూలో నడిచి నడిచి గర్భాలయం చేరుకోవాల్సి వచ్చింది. గుడి ప్రాంగణం మొత్తం క్యూ తాలూకు స్టీలు బారికేడ్లతో నిండిపోడంతో ఏమాత్రం ఊపిరి సలపనట్టుగా అనిపించింది. అర్చనాదికాలయ్యాక, సెక్యూరిటీ గార్డు కళ్లుగప్పి గుడి ఆవరణలో ఫోటోలు తీసేశారు మావాళ్ళు. గుడి ఎదురు వీధిలో తాజా చేపలమ్ముతున్న జాలర్ల ఇళ్ళు దాటుకు వెడితే కనిపించిన కోనేరు, గట్టున ఉన్న గోకులం బాగా నచ్చాయి నాకు.

అరసవిల్లి నుంచి శ్రీకూర్మానికి ప్రయాణం. దారిపొడుగునా రోడ్డుకి ఇరుపక్కలా కళ్ళు విప్పార్చుకుని చూస్తుండగా నన్ను దొల్చేసిన ప్రశ్న ఒక్కటే. శ్రీకాకుళోద్యమం పుట్టిందీ, నక్సల్బరీ ఉద్యమం విస్తరించిందీ ఇక్కడేనా? నిన్నమొన్నటి కొవ్వాడ ఉద్యమం జరిగింది ఈ నేల మీదేనా? అని. ఉద్యమాల కోణం నుంచి చూసినప్పుడు శ్రీకాకుళాన్ని గురించి నా అంచనా వేరు.. కనిపిస్తున్న దృశ్యం వేరు. శ్రీకూర్మం ఆలయంలోకి అడుగుపెట్టగానే ఐహిక ప్రపంచం తాలూకు ఆలోచనలతో లంకె తెగిపోయింది నాకు. పురాతనమైన ఆ ఆలయ నిర్మాణం చూడగానే చిర పరిచితంగా అనిపించింది. విశాలమైన ఆవరణ, కోనేరు, తాబేళ్ల పార్కు దాటుకుని గుడిలోకి అడుగు పెడుతుండగానే ఒకలాంటి ప్రశాంతత ఆవహించింది. సుభద్రాచార్యుల వారి ఇల్లాలు వరదమ్మ పుట్టిన ఊరు ఇదే అని గుర్తు రావడంతోనే నా కళ్ళు 'పోటు' కోసం వెతికాయి. ఆ కథ కల్పితమన్న నిజాన్ని ఒక్కోసారి ఒప్పుకోలేన్నేను.

అరసవిల్లి ఆలయం నుంచి ఎంత తొందరగా బయట పడదామా అనిపిస్తే, శ్రీకూర్మంలో ఎంత ఎక్కువ సేపు గడుపుదామా అనిపించింది. పెద్దగా రద్దీ లేదు. మిగిలిన ఆలయాల్లా కాకుండా, ప్రతి భక్తుడూ గర్భగుడిలోకి నేరుగా వెళ్ళే సౌకర్యం ఉందిక్కడ. తాపీగా పూజ చేసి, ప్రసాదం ఇచ్చి, ఆలయ ప్రాశస్త్యం గురించీ, తెల్లవారు జామున జరిగే అభిషేకాన్ని గురించీ వివరంగా చెప్పారు ఆచార్యులు. ప్రతి స్తంభాన్నీ పలకరించి, ప్రతి గోడనీ పరిశీలించి, 'రియల్ స్టార్' రఘుముద్ర శ్రీహరి, శ్రీమతి శాంతి దంపతులు పునః ప్రతిష్టించిన ధ్వజ స్తంభాన్ని తడిమి చూశాక, ఆవరణలో ఫోటోలు దిగి, తాబేళ్ళతో కాసేపు గడిపి అప్పుడు బయట పడగలిగాను, కృత్యదవస్థ మీద.

శ్రీకాకుళంలో మిత్రుడి ఇంట్లో ఆతిధ్యం, ఆ మధ్యాహ్నం. మాటల్లో "శ్రీకాకుళం అంటే 'బాణం' సినిమాలో లాగా ఉంటుందనుకున్నా" అన్నాను. జిల్లాలో ఏజెన్సీ ప్రాంతం అలాగే ఉంటుందనీ, ఆ సినిమా షూటింగ్ అక్కడ జరిగిందనీ చెప్పారు తను. సంభాషణ ఏజెన్సీ మీదకీ, ఏటా ఊళ్ళ మీదకి వచ్చి పడుతున్న ఏనుగుల సమస్య మీదకీ మళ్ళింది. జిల్లా రాజకీయాలు, జరుగుతున్న ఉద్యమాలూ ఇవన్నీ చర్చకి వచ్చేశాయి. భోజనం అవుతుండగానే 'తర్వాత ఎక్కడికి?' అన్న ప్రశ్న వచ్చేసింది. శైవ క్షేత్రం 'శ్రీముఖ లింగం' చూసి, సాయంత్రానికి విశాఖ వెళ్ళొచ్చు అన్నది డ్రైవర్ సూచన. కానీ నా ఆలోచన వేరుగా ఉంది. శ్రీముఖలింగం గురించి మిత్రుడిచ్చిన ఫీడ్ బ్యాక్ విన్నాక, మావాళ్ళ మొగ్గు అటునుంచి తగ్గింది. ఇదే అదనుగా నేను 'అయితే విజయనగరం వెళ్దాం' అనేసి, రియాక్షన్ కోసం ఎదురు చూడడం మొదలుపెట్టాను. మా హోం డిపార్ట్మెంట్ 'సరే' అనడంతో నా ఆనందానికి పట్టపగ్గాల్లేవు(ఇంకా ఉంది).