కొన్నేళ్ళ క్రితం కాకినాడ నుంచి సామర్లకోట వైపు వెళ్తుంటే దారిలో కుడివైపున 'జమున నగర్' అని బోర్డు కనిపించింది. అనుకోకుండా పైకే చదివాను. "హీరోయిన్ జమునా గారున్నారు కదండీ.. ఆరు తోలు బొమ్మలాట ఆడేవోళ్ళందరికీ ఇళ్ళు కట్టిచ్చేరండిక్కడ.. నూటేబై గడప పైగానే ఉంటాదండి.. ఆల్లందరూ ఊరికి ఆవిడ పేరే ఎట్టేరండి" అడక్కపోయినా వివరం చెప్పాడు కారు డ్రైవరు. బహుశా, రాజమండ్రి ఎంపీ గా పనిచేసిన కాలంలో కట్టించి ఉండొచ్చు అనుకున్నాను. కానైతే, ఇలాంటి కథే సూర్యాపేట (తెలంగాణ) దగ్గరా వినిపించింది. అక్కడ కూడా జమున నగరే, నివాసం ఉండేది రంగస్థల కళాకారులు. కనుక్కుంటే తెలిసిందేమిటంటే, సినిమా జీవితం నుంచి విశ్రాంతి తీసుకుని, ప్రత్యక్ష రాజకీయాల్లోకి రాడానికి పూర్వం 'రంగస్థల వృత్తి కళాకారుల సమాఖ్య' ని ఏర్పాటు చేయడమే కాకుండా, ఆ కళాకారుల సమస్యల పరిష్కారానికి చిత్తశుద్ధితో కృషి చేసింది జమున.
సినిమా వాళ్లలో, మరీ ముఖ్యంగా రాజకీయాల్లోకి వచ్చిన సినిమా వాళ్లలో, కళాకారుల సమస్యలు అనే విషయాన్ని గురించి మాట్లాడని వాళ్ళు అరుదు. అంతే కాదు, నిజంగా వాళ్ళ సమస్యల్ని పట్టించుకుని, చేతనైన తోవ చూపేవాళ్ళూ అరుదే. ఈ రెండో రకానికి చెందిన అరుదైన తార జమున. అందుకేనేమో, ఆమె మరణ వార్త తెలియగానే ముందుగా జమునా నగర్ గుర్తొచ్చింది, ఆ వెనుక మాత్రమే ఆమె పోషించిన వెండితెర పాత్రలు జ్ఞాపకానికి వచ్చాయి. నటిగా తాను తొలిఅడుగులు వేసిన రంగస్థలాన్ని మాత్రమే కాదు, సినిమాయేతర కళారూపాలన్నింటినీ శ్రద్ధగా పట్టించుకుని, వాటినే నమ్ముకున్న కళాకారుల కోసం తాను చేయగలిగింది చేసి చూపించింది జమున. ఇళ్ళు కట్టించడం మాత్రమే కాదు, వాళ్ళకి ప్రదర్శనలు ఇప్పించడానికీ చొరవ చూపిందట!
'జమునాతీరం' పేరిట ఆమె రాసుకున్న ఆత్మకథని చదవడం తటస్థించింది కొన్నాళ్ల కిందట. తన పితామహులది దుగ్గిరాలకి చెందిన వ్యాపార కుటుంబమని, మాతామహులు విజయనగర సంస్థానంలో కళాకారులనీ రాసుకున్నదామె. "ఈమె మాతామహుల కాలానికి ముందే విజయనగర సంస్థానం శిధిలం అయిపోయింది కదా?" అని సందేహం నాకు. బహుశా, మాతామహుల తాలూకు పూర్వులు అయి ఉంటారనుకున్నాను. అలా మాతామహుల ఇంట హంపీ విజయనగరంలో పుట్టి, 'హంపీ సుందరి' అనే సార్ధక నామధేయాన్ని సాధించుకుంది జమునా బాయి (చిన్నప్పటి పేరు). బాలనటిగా కొంగర జగ్గయ్యతో కలిసి స్టేజి డ్రామా వేయడం, ఆ సందర్భంలో జగ్గయ్యాదులని మూడు చెరువుల నీళ్లు తాగించడం లాంటి కొన్ని ఆసక్తికరమైన విషయాలున్నాయి ఆ పుస్తకంలో.
కాంగ్రెస్ టిక్కెట్టు మీద 1989 ఎన్నికల్లో రాజమండ్రి పార్లమెంటు సీటుకి పోటీ చేసినప్పుడు, గోడలమీది ఎన్నికల అభ్యర్ధనల్లో 'మీ సోదరి జమున రమణారావు' అని ప్రస్ఫుటంగా కనిపించేది. రాజకీయాలు ఎంతపని చేస్తాయి!! పార్టీ పెట్టడానికి ముందు రోజు వరకూ మహిళల కలల రాకుమారుడైన ఎంటీఆర్ ఒక్కసారిగా 'అన్నగారు' అయిపోయినట్టుగా, డ్రీం గర్ల్ జమున (సినిమాలు విరమించుకున్న చాలా ఏళ్ళ తర్వాత) సోదరిగా మారిపోయింది. ఆ ఎన్నికల ప్రచార సభల్లో "ఎంటీఆర్ ని నేను కాలితో తన్నాను" అని ఆమె పదేపదే చెప్పుకోడాన్ని అన్నగారి అభిమానులు తప్పట్టుకున్నారు. "ఎంటీఆర్ కాళ్ళకి ఈవిడ ఎన్నిసినిమాల్లో దణ్ణం పెట్టలేదూ?" అన్న ప్రశ్నలూ వచ్చాయి. ఆ ఎన్నికల్లో గెలిచి లోక్ సభ సభ్యురాలు అయినప్పటికీ, తర్వాతి కాలంలో రాజకీయాలు కలిసిరాలేదామెకి.
కాలితో తన్నడం సినిమా షూటింగ్ లో భాగమే అయినా, ఎంటీఆర్, ఏఎన్నార్ల గర్వాన్ని తన్నిన ఘనత మాత్రం జమునదే. విధేయంగా ఉండదన్న వంక చెప్పి జమున మీద నాటి ఈ అగ్రహీరోలిద్దరూ నిషేధం పెట్టించినప్పుడు, హరనాథ్ లాంటి హీరోలని ప్రోత్సహించి వాళ్లతో సినిమాలు చేసి హిట్లు కొట్టింది తప్ప, వాళ్లిద్దరూ ఊహించినట్టు కాళ్ళ బేరానికి వెళ్ళలేదు. సినిమా నటుల్లో, ముఖ్యంగా నటీమణుల్లో, ఇప్పటికీ అరుదుగా కనిపించే లక్షణం ఈ స్వాభిమానం. ఈ స్వాభిమానమే ఆమె సత్యభామ పాత్రని రక్తి కట్టించడానికి దోహదం చేసిందేమో. చిన్న హీరోలతో చేసినా ఆ సినిమాలు హిట్ అవ్వడం, ఆమె స్టార్డం తగ్గకపోవడంతో ఆ పెద్ద హీరోలే మెట్టు దిగాల్సి వచ్చింది. తెలుగు సినిమా చరిత్రలోనే దీన్నో అరుదైన సంఘటనగా చెప్పుకోవాలి.
సినిమాలు విరమించుకోడానికి కొంచం ముందుగా ఓ సినిమా షూటింగ్ లో జరిగిన ప్రమాదంలో గాయపడింది జమున. త్వరగానే కోలుకున్నా, మెడ వణుకు మిగిలిపోయింది. ఆధునిక చికిత్సలు అందుబాటులోకి వచ్చేనాటికి వయోభారం మీద పడడం వల్ల కాబోలు, ఆ వణుకుని చివరి వరకూ భరించిందామె. ఒకవేళ ఆ సమస్య రాకుండా ఉండి ఉంటే మిగిలిన నటీమణుల్లాగే ఆమె కూడా అమ్మ/అత్త పాత్రలకి ప్రమోటయి ఉండేదా? బహుశా నటనకి దూరంగానే ఉండేదేమో అనిపిస్తుంది నాకు. ప్రేక్షకుల దృష్టిలో కథానాయికగానే ఉండిపోవాలన్నది ఆమె నిర్ణయం అయి ఉండొచ్చు. కేవలం తెరమీద పోషించిన పాత్రలకు మాత్రమే కాదు, జీవించిన విధానం వల్లకూడా జమున అనగానే కథానాయికే గుర్తొస్తుంది. ఆమె ఆత్మకి శాంతి కలగాలి.
