హవల్దారు అచ్చన్న

"గవునర్ మెంటూ, దేవుళ్ళూ, బ్రాహ్మలూ వారి నేరాలు వారివి. వాటితో మనకి పనిలేదు. మనభక్తి మనకుండాలి" అంటాడు 'కన్యాశుల్కం' నాటకం పంచమాంకంలో సారాయి దుకాణం సన్నివేశంలో మాత్రమే కనిపించే హవల్దారు అచ్చన్న. ఈ మాజీ సోల్జరు ఉద్దేశం అధికారంలో ఉన్నవాళ్ళ తప్పుల్ని పట్టించుకోనవసరం లేదని. గవర్నమెంటు, దేవుళ్ళు సరే. బ్రాహ్మల్ని ఎందుకు కలిపాడూ అంటే, నాటి సమాజంలో డబ్బుండి, అధికారంతో దగ్గర సంబంధం ఉన్న వర్గం అదే కదా మరి. లుబ్ధావధాన్లు పెళ్లాడిన మాయగుంట ఉన్నట్టుండి మాయమైపోయిన విషయం రామచంద్రపురం అగ్రహారపు కాళీ మండపం దగ్గరున్న సారాయి దుకాణానికి పాకింది. అప్పటికే మాయగుంట రెండో పెళ్లి పిల్ల అనే ప్రచారం ఆరంభించాడు రామప్పంతులు.

'కన్యాశుల్కం' నాటక రచయిత గురజాడ చర్చకి పెట్టదల్చుకున్న బాల్య వివాహ నిషేధం, వితంతు పునర్వివాహాలని గురించి లోతైన చర్చ సారాయి దుకాణం దగ్గరే జరుగుతుంది. "పోలీసోళ్ళకీ అక్కర్లేక, బాపనోళ్లకీ అక్కర్లేక, యెదవ ముండని బాపనాడు పెళ్లి జేసుకుంటే లోకం అంతా ఊరుకోవడవేనా?" అని చర్చ లేవదీస్తాడు గ్రామ మునసబు రామినీడు. ఆ రామినీడు మేనల్లుడే అచ్చన్న. ఈస్టిండియా కంపెనీ సైన్యంలో హవల్దారుగా పనిచేసి పింఛను పుచ్చుకుంటున్న వాడు.  "కలికాలంగదా భాయీ. ఎంతచెడ్డా బ్రాహ్మలు మనకి పూజ్యులు" అంటాడు అచ్చన్న. "తాక్క సోజరు వాడు చెడ్డాడు. తాగి సిపాయి వాడు చెడ్డాడు. జ్ఞానికి జ్ఞానపత్రి, తాగుబోతుకి సారాయి," అంటూ గ్లాసందుకుని సైన్యం కబుర్లు మొదలుపెడతాడు.

"పింఛను పుచ్చుకున్నా సిపాయినామా చెయ్యాలా?" అని రామినీడు అడిగినప్పుడు, "కుంఫిణీ నమ్మక్ (కంపెనీ ఉప్పు) తిన్న తర్వాత ప్రాణం ఉన్నంత కాలం కుంపిణీ బావుటాకి కొలువు చెయ్యాలి. రేపు రుషియాలో (రష్యాలో) యుద్ధం వొస్తే పింఛను ఫిరకా యావత్తూ బుజాన్ని తుపాకీ వెయ్యవా?" అన్న ప్రశ్ననే జవాబుగా చెబుతాడు. "మొన్నగాక మొన్న ఇంగిరీజ్ (బ్రిటిష్) రుషియా దేశానికి దండెత్తి పోయి రుషియాని తన్ని తగల లేదా? అప్పుడెవైందో ఇప్పుడూ అదే అవుతుంది" అని తన యజమాని పట్ల నమ్మకం ప్రదర్శిస్తాడు. ఈస్టిండియా కంపెనీ సైన్యంలో కింది స్థాయిలో పని చేసిన వారు కూడా యజమానుల పట్ల (పరాయిదేశస్తులే అయినా) ఎంత విశ్వాసంగా ఉన్నారో తెలుసుకోడానికి హవల్దారు చక్కని ఉదాహరణ.

"మా రాణీ చల్లగా ఉండాలి" అని కోరుకునే అచ్చన్నకి, సీమ రాణీ సాక్ష్యాత్తూ ఆ శ్రీరాముడి అవతారం అని బలమైన నమ్మకం. ఆమె కాళీమాయి అవతారం అన్న దుకాణదారుతో ఏమాత్రం ఏకీభవించడు సరికదా, "రాముడు పఠం కాళీ నెత్తిమీద పెట్టకపోతే కుంఫిణీ సిపాయిన్నవాడు ఇక్కడికి వొచ్చునా?" అని దుకాణదారునే నిలదీస్తాడు. చెప్పన్న దేశాలూ చూసిన హవల్దారు, "పరిపరివిధాల ఆచారాలు వ్యవహారాలు ఉన్నాయి కానీ నీతి వకటీ, భగవంతుడుడొకడూ అంతటా వొక్కటే" అని  తెలుసుకున్నానంటాడు. "ముసలి బాపనోడు యధవ గుంటని పెళ్లాడితే, మీ నేస్తం కరణపోణ్ణి (రామప్పంతులు), ఆ ముసలాడి యధవ కూతుర్ని (మీనాక్షి) పెళ్ళాడమని బోధ సెయ్యరాదా?" అని రామినీడు, హెడ్ కానిస్టీబుని వెటకారం చేసినప్పుడు, తాను కలగజేసుకుంటాడు అచ్చన్న.

"తెల్లా నల్లా వొకటా? తెల్లవాడికి క్రీస్తు వొక పధ్ధతి పెట్టాడు. ముసల్మాను కి పైగంబరు ఒక పధ్ధతి పెట్టాడు. నల్లవాడికి రాముడు వొక పధ్ధతి పెట్టాడు. భగవంతుడు తెల్లవాడితో ఏవన్నాడూ? వెధవని పెళ్లాడు అన్నాడు. రాముడు తెలుగువాడితో ఏవన్నాడూ? వెధవని పెళ్ళాడద్దు అన్నాడు" అంటూ కుండ బద్దలుకొడతాడు. సారాయి దుకాణపు చర్చే అయినప్పటికీ, తనకి స్థిరమైన అభిప్రాయలు ఉన్న విషయాలకి మాత్రమే స్పందించడం, తన అభిప్రాయాన్ని స్పష్టంగా చెప్పడం అచ్చన్న పధ్ధతి. అందుకే, "రాముడు యెధవ ముండల్ని కాని పనులు సెయ మన్నాడూ? మన్లో మారు మనువులుండేవి కావా?" అని మునసబు తిరగేసినప్పుడు, మాటాడక ఊరుకుంటాడు.

తన యజమాని (గవర్నమెంట్), దేవుడు వీళ్లిద్దరి పక్కనా తన యజమాని దగ్గర వర్గాన్ని నిలబెట్టిన మాజీ సైనికుడు హవల్దార్ అచ్చన్న.ఆ వర్గం చేసిన తప్పుల్ని ఎంచడాన్ని తన యజమాని చేసిన, దేవుడు చేసిన తప్పుల్ని ఎంచడంతో సమంగా భావించాడు. అచ్చన్నకి మాంచి నిఖార్సైన మనిషని పేరుంది. సరిగ్గా సారాయి దుకాణంలో ఈ చర్చ జరుగుతున్నప్పుడే, కంటె విషయంలో హెడ్ కానిస్టీబు సాయం కోరి అతగాడిని వెతుక్కుంటూ వస్తాడు రామప్పంతులు. ఖూనీ కేసని చెప్పి లుబ్దావధాన్లుని బెదిరిస్తే నాలుగు రాళ్లు రాలతాయని సలహా ఇవ్వడంతో పాటు, దుకాణంలో ఉన్న అందరినీ సాక్ష్యానికి తెమ్మంటాడు. "హవల్దారు అబద్ధం ఆడమంటే తంతాడు" అంటాడు హెడ్ కానిస్టీబు.

సంఘంలో సంస్కరణల కోసం జరిగే ప్రయత్నాలకి ఏయే వర్గాల నుంచి ఎలాంటి స్పందన ఉంటుందో తెలియజెప్పే సారాయి దుకాణం సన్నివేశంలో, లోకజ్ఞానం తెలిసిన హవల్దారు అచ్చన్న వితంతు వివాహాలని వ్యతిరేకించాడు. దేశభక్తి, దైవభక్తి మెండుగా ఉన్న ఈ నడివయసు మనిషి సంస్కరలణని ఆహ్వానించడం కన్నా, వెనుకటి పద్ధతుల్లో ఉన్న చెడుని చూసీ చూడనట్టు ఊరుకోవడమే ఉత్తమం అన్న అభిప్రాయంతో ఉన్నాడు. నాటకంలో అతడి పాత్ర ఈ ఒక్క సన్నివేశానికే పరిమితం.